De inzet van de methode Popular Education heeft bijgedragen aan verbeteringen in de ervaren gezondheid van deelnemers in het Project Betere Gezondheid voor Somalische en Afghaanse Nederlanders. Dat blijkt uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut naar de effecten van de methode op basis van interviews met deelnemers en betrokkenen.
Somalische en Afghaanse Nederlanders hebben een slechtere psychische- en lichamelijke gezondheid dan Nederlanders zonder migratieachtergrond. Ze doen vaker een beroep op zorgvoorzieningen en vinden dat ze onvoldoende regie over hun leven hebben. In het project Betere Gezondheid voor Somalische en Afghaanse Nederlanders werd een groep community workers getraind in de methode Popular Education om de gemeenschappen aan te zetten tot acties die de gezondheidssituatie verbeteren.
Kirsten Tinnemans, onderzoeker bij het Verwey-Jonker Instituut, interviewde deelnemers en betrokkenen naar de ervaringen met deze methode die is gericht op het versterken van de gemeenschap en het individu. De resultaten staan beschreven in het rapport ‘Betere gezondheid van Somalische en Afghaanse Nederlanders door empowerment’
Relatief nieuw in Nederland
De inzet van de methode is relatief nieuw in Nederland. De oorsprong ligt in de jaren 70 in Latijns-Amerika. In de ontwikkelingssamenwerking wordt de methode al vaker ingezet. Tinnemans: ‘Het is een interessante aanpak en zeker de moeite waard om vaker in te zetten in Nederland bij het mobiliseren/activeren van mensen.’ De methode kent vijf technieken: beeldhouwen, sociodrama, rollenspel, tekenen, en liedjes schrijven. Ze ondersteunen het bespreekbaar maken van verschillende onderwerpen. Movisie ontwikkelde een handboek die de methode en technieken beschrijft.
Meer bewegen en toegenomen zelfvertrouwen
Uit de interviews blijkt dat de ondernomen activiteiten effect hebben op de ervaren gezondheid. Tinnemans licht toe: ‘Er wordt meer bewogen, waardoor de deelnemers zich fitter zijn gaan voelen.’ Ook is er een effect op empowerment. Het zelfvertrouwen is toegenomen. Deelnemers weten bijvoorbeeld wat hun te wachten staat voor ze in gesprek gaan met huisarts en voelen zich daardoor zekerder in het gesprek. Ze hebben kennis opgedaan over bepaalde ziektes en aandoeningen, zoals diabetes of psychische problemen en kunnen dit toepassen in hun leven. De opgedane kennis geven ze weer door aan familie en vrienden. Tinnemans: ‘Ook een mooi resultaat is dat er mensen uit een sociaal isolement gekomen zijn of dat het sociaal netwerk vergroot.’
Naast deelnemers zijn ook de community workers over het algemeen erg enthousiast over de methode. Het schept de mogelijkheid om op een andere manier met elkaar contact te leggen. De community workers nemen zelf ook deel aan de activiteiten, waardoor zij zelf ook leren.
Positieve ervaringen
Tinnemans benoemt drie factoren die bijdragen aan de positieve ervaringen:
- De aansluiting bij de behoeftes van mensen uit de gemeenschap. De deelnemers bepalen zelf waar ze aan willen werken.
- De toegankelijke wijze waarop gezondheid en gevoelige onderwerpen bespreekbaar worden gemaakt. Zoals eten in groepsverband, samen gedichten maken of zingen.
- Deelnemers waarderen dat ze in beweging zijn gekomen (letterlijk) en samen dingen zijn gaan ondernemen. Ze blijven dat ook doen na afloop van het project.
Een kritische noot
Het gros van de deelnemers en projectleiders met wie de onderzoekers spraken staat positief tegenover het project en de methode Popular Education. Toch laten enkele projectleiders en gezondheidsprofessionals weten dat zij graag gezien zouden hebben dat het project erin geslaagd was om (nog) meer deelnemers te bereiken. Een van de projectleiders vraag zich af in hoeverre de geleerde technieken ook daadwerkelijk beklijven na afloop van de training en of de methode voldoende aansluit bij de culturele context van de doelgroep.
Het onderzoek heeft niet gekeken naar in hoeverre het ook gelukt is om de mensen in staat te stellen om structurele verbeteringen in de Nederlandse gezondheidsstructuur tot stand te brengen ten aanzien van behoeftes van de Afghaanse en Somalische gemeenschappen op dit gebied. Tinnemans: ‘Dat is wel onderdeel van duurzame empowerment en de methode Popular Education. Bij een eventueel vervolgproject zou dergelijk onderzoek aan de orde kunnen komen.’