Het is tijd voor een herwaardering van vaders als ouders. Op dit moment heeft alleen de biologische moeder van het kind een positie als cliënt binnen het zorg- en welzijnssysteem in het proces van zwanger worden, tijdens de zwangerschap, de geboorte en in sommige gevallen de eerste 1000 dagen van het leven van het kind. Dit betekent dat de financiering van de zorgverlening gebaseerd is op de zorguren voor de (aanstaande) moeder en het kind. Een financiële prikkel voor het betrekken van de vader ontbreekt. Het Verwey-Jonker Instituut pleit samen met andere initiatiefnemers in een position paper voor de betrokkenheid van vaders als volwaardig ouder in de geboortezorg.
Onderzoek laat zien dat partners, en specifiek vaders, beperkt betrokken worden in de zorg tijdens het proces van zwanger worden, de zwangerschap, geboorte en de eerste 1000 dagen na de geboorte. Vaders geven aan nauwelijks aangesproken te worden en het gevoel te hebben dat ze op een afstand mee kijken.
Naar position paperBetrokken vaders zijn belangrijk
Vaderlijke betrokkenheid is van belang voor het ontwikkelen van hechte ouder-kind relaties en de ontwikkeling van het kind. Op de lange termijn wordt vaderlijke betrokkenheid in verband gebracht met meer hechte ouder-kind relaties en daarmee een betere cognitieve, emotionele, sociale en fysieke ontwikkeling van het kind. Hiermee kunnen maatschappelijke problemen zoals risicovol probleemgedrag, agressie, criminele activiteiten en drugsgebruik en de kosten die dit met zich meebrengt mogelijk worden verminderd.
Cultuuromslag
In de maatschappij wordt de roep voor een transitie naar meer vaderlijke betrokkenheid zichtbaar. Denk aan de uitbreiding van het ouderschapsverlof voor vaders. Ondanks bestaande initiatieven worden vaders momenteel regelmatig vergeten. De tijd is gekomen voor een cultuuromslag waarbij het normaal wordt dat zowel moeder als vader in een vroeg stadium worden betrokken als (aanstaande) ouder. De initiatiefnemers van de position paper sluiten zich aan bij het doel van het landelijke actieprogramma ‘Kansrijke start’ om kinderen van (aanstaande) ouders in kwetsbare omstandigheden zo gezond mogelijk hun leven te laten starten.
Laat vaderbetrokkenheid niet afhangen van individuele zorgverleners maar zorg dat het betrekken van vaders onderdeel wordt van het zorg- en welzijnssysteem.
Violet Petit-Steeghs, penvoerder
De initiatiefnemers pleiten voor het onderzoeken van de mogelijkheid om een cliëntpositie toe te bedelen aan de vader (of andere partners). Dit vraagt om een wijziging van de Zorgverzekeringswet (Zvw) waarbij niet alleen de zorg en ondersteuning aan de moeder en haar kind wordt vergoed maar ook de zorg aan de vader. Een cliëntpositie voor vaders is een mogelijkheid om vaderlijke betrokkenheid te vergroten. Zorg- en hulpverleners krijgen tijd beschikbaar om het contact aan te gaan met beide (aanstaande) ouders. Daarnaast kan de cliëntpositie als aanjager werken voor een verdere cultuuromslag die nodig is om de vader als volwaardig ouder een plek te geven.
Wat doen wij op dit thema?
Het Verwey-Jonker Instituut heeft meerdere onderzoeken op het gebied van vaderbetrokkenheid:
Vaders met een migratieachtergrond
Het Verwey-Jonker Instituut agendeert binnen Kennisplatform Inclusief Samenleven al enkele jaren het beter aansluiten bij vaders met een migratieachtergrond. Samen met een netwerk van koplopers op dit terrein en gebaseerd op onderzoek ontwikkelen wij op dit moment onder andere een e-learning voor professionals die hier een bijdrage aan kan leveren.
Zie ook: KIS-onderzoek laat vaders aan het woord over hun rol in de opvoeding
Betrokken vaderschap en economische veerkracht van moeders
Samen met een aantal partners houden we ons in het project ‘Samen Veerkrachtig: Naar een gelijkere verdeling van arbeid en zorg via betrokken vaderschap’ bezig met vaderschap en economische veerkracht van vrouwen. Samen met aanstaande ouders, verloskundigen en werkgevers zijn we aan de slag gegaan om de betrokkenheid van vaders bij de zorg vanaf het begin van de zwangerschap te faciliteren. Hiermee willen we de mogelijkheid van vrouwen om economisch veerkrachtig te blijven na de geboorte van hun kind vergroten.
We hebben onder andere een inspiratiegids met animatievideo ontwikkeld die aanstaande ouders op 3 momenten in de zwangerschap ontvangen. Het doel is om aanstaande ouders aan te zetten om meer doordacht samen beslissingen te nemen over de verdeling van werk en zorg. Tevens zijn we in gesprek met werkgevers over hun rol bij het communiceren van sociale normen rondom vaderschap.
Vaderbetrokkenheid bij VoorZorg
Daarnaast hebben we twee projecten waarin we VoorZorg (een intensief huisbezoek programma voor kwetsbare zwangere vrouwen) doorontwikkelen voor twee nieuwe doelgroepen. De eerste groep zijn moeders die al eerder een kindje hebben gekregen, negatieve opvoedervaringen hebben met het eerste of eerdere kinderen en nu opnieuw een kindje verwachten en het graag beter willen doen.
De andere groep zijn moeders die laat bij de zorg in beeld komen en daardoor normaliter uitgesloten worden, omdat het te laat is om negatieve geboorteuitkomsten te voorkomen. De gedachte is dat ze ondanks de late start toch zouden kunnen profiteren van het intensieve huisbezoeken programma van VoorZorg, mits dat wat aangepast wordt. Bij beide projecten is de rol van naasten, waaronder ook zeker een partner of vader een belangrijk aandachtspunt. Hoe betrek je hen, wat kunnen en willen zij betekenen en hoe ben je daarin als professional ondersteunend en faciliterend?
Meer lezen over onze onderzoeken rond jeugd? Kijk op onze themapagina Jeugd en opvoeding.