In 2018 heeft het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV), een kennisnetwerk dat analyses maakt in het kader van de Strategie Nationale Veiligheid, de eerste Horizonscan Nationale Veiligheid opgeleverd in opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Deze scan zal in 2019 herhaald worden. Er zal wederom worden gescand op vijf thema’s: internationale politiek, internationale economie, ecologie, informatietechnologie en demografisch-maatschappelijk. Het ANV heeft het Verwey-Jonker Instituut gevraagd om de Horizonscan op het thema ‘demografisch-maatschappelijk’ uit te voeren.
Horizonscanning is bedoeld om een beeld te geven van toekomstige en bestaande dreigingen en ontwikkelingen die relevant zijn voor de nationale veiligheid, zoals bijvoorbeeld sociale-, economische – of politieke instabiliteit of ondermijning van politiek en autoriteiten. Horizonscanning kent vele verschillende vormen; deze scan richt zich op nieuwe ontwikkelingen die zich kunnen manifesteren op de middellange termijn (1-5 jaar) en die relevant zijn voor de nationale veiligheid.
Radar
De horizonscan is bedoeld als ‘radar’ of ‘scan’ die toekomstige ontwikkelingen en dreigingen kan identificeren die relevant zijn voor (I) het werkterrein van de NCTV, en breder (II) voor de nationale veiligheid. Het Nationaal Veiligheidsprofiel (NVP) verschijnt eens in de vier jaar, horizonscans kunnen tussentijds een beeld geven van nieuwe ontwikkelingen op de verschillende terreinen. De scan heeft als doel signalerend en agenderend te zijn voor een komend NVP: wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen die mogelijk van invloed kunnen zijn op de nationale veiligheid?
Afbakening van de scan en scoring van dreigingen en ontwikkelingen
De scan moet helder worden afgebakend. Dit doen we door bronnenonderzoek en interviews met experts. Ook zal een scoringssessie met experts plaatsvinden waarin dreigingen en ontwikkelingen worden beoordeeld op waarschijnlijkheid en impact op de nationale veiligheidsbelangen. Per thema zal er op drie of vier megatrends worden gescand. Megatrends zijn ontwikkelingen die zich uitstrekken over decennia, ze kunnen mondiaal maar evengoed regionaal in oorsprong en reikwijdte zijn. Het zijn trends die zich meestal langzaam ontwikkelen, maar als ze eenmaal zijn geformeerd, een langdurig effect hebben. Voorbeelden hiervan zijn vergrijzing, klimaatverandering, globalisering en immigratie. Op het thema ‘demografisch-maatschappelijk’ zijn voorbeelden van megatrends (2018):
- Groeiende kloof tussen bevolkingsgroepen
- Gevolgen van toenemende diversiteit samenleving
- Fluctuering van vertrouwen in politiek en instituties
De resultaten van de Horizonscan Nationale Veiligheid geven inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen die mogelijk van invloed kunnen zijn op de nationale veiligheid.