Dit artikel is ook te lezen op KIS
De demonstraties van Black Lives Matter in het voorjaar waren volgens Maurice Crul, hoogleraar diversiteit aan de Vrije Universiteit, een keerpunt in de discussie over integratie. ‘Witte jonge Nederlanders stonden op, toonden hun betrokkenheid en namen hun verantwoordelijkheid. We hebben het veertig jaar gehad over integratie als opdracht voor de migranten. Maar zonder de steun van witte Nederlanders, van de groep die ruimte voor verandering moet bieden, krijgen we nooit een inclusieve samenleving’, aldus Crul.
Hij opende maandag de online talkshow van Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS), de eerste uit een reeks van vier met het thema ‘inclusief lokaal beleid’. Hoe streef je naar een samenleving waarin iedereen – ongeacht afkomst – zich thuis voelt, eerlijke kansen krijgt en kan meedoen? In veel gemeenten staat dit motto hoog op de lokale agenda, maar hoe geef je dat vorm in een gepolariseerde samenleving?
Bekijk hier de hele talkshow terug:
Er is meer goed nieuws dan alleen de witte jongeren die zich roeren, vertelde Crul. Het is volgens hem slechts een kwestie van tijd dat de polariserende populisten terrein verliezen. ‘Je hebt nu nog de groep die diversiteit omarmt en de groep die zich verzet. Die eerste groep wordt steeds groter en heeft de toekomst. Dat zie je al in de grote steden. Neem Rotterdam, waar onder de vijftienjarigen nog maar 1 op de 3 kinderen van Nederlandse afkomst is. Een partij als Leefbaar Rotterdam, die zich blijft afzetten tegen een inclusieve samenleving, pleegt politieke zelfmoord.’
Buitenstaander
In de landelijke politiek ligt dat nog wat anders, erkent Crul. Maar ook daar heeft het ‘kantelmoment’ volgens hem al plaatsgevonden. De realiteit is dat Nederland steeds kleurrijker wordt, of je het nu leuk vindt of niet. Als je dat als witte Nederlander niet erkent, de inclusieve samenleving niet omarmt, dan wordt je wereld volgens Crul snel kleiner en doe je niet meer mee. Dan ben je een buitenstaander in eigen land.
De spanningen zijn voelbaar, het gaat niet zonder slag of stoot. Maar de samenleving is van ons allemaal – Yasin Torunoglu, wethouder Wonen, Wijken, Werk Eindhoven
Minister Wouter Koolmees zou maandag zijn opwachting maken in de paneldiscussie van de KIS-talkshow, maar hij meldde zich in verband met het corona-crisisoverleg op het laatste moment af. Mark Roscam Abbing, directeur Samenleving en Integratie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, nam de honneurs waar in de door gastheer Bahram Sadeghi geleide discussie. Roscam Abbing herkende het verhaal van Crul en erkende dat de term ‘integratiebeleid’ ouderwets is. Het idee van een groep migranten die moet integreren en de rest van de samenleving die lui achterover leunt, is achterhaald. ‘Samenleven gaat niet vanzelf, het is een werkwoord. Dat moeten we gezamenlijk doen.’
Dat knettert soms behoorlijk, stelde de Eindhovense wethouder Yasin Torunoglu (Wonen, Wijken, Werk): ‘De spanningen zijn voelbaar, het gaat niet zonder slag of stoot. Maar de samenleving is van ons allemaal.’
Helpen waar het niet lukt
Termen als inclusie en diversiteit zijn containerbegrippen. Zijn de achtergestelde groepen migranten, gaat het om mensen met beperkingen, wordt er gediscrimineerd op leeftijd, seksuele voorkeur of religie? Wat betekenen de grootte en breedte van die niet zo heel concrete termen voor beleidsmakers, professionals en burgers die zich allemaal op uiteenlopende manier bezighouden met die inclusieve gemeente? De gesprekspartners tijdens de talkshow pleitten ervoor je er niet door te laten afleiden of ontmoedigen. Het gaat erom dat iedereen hier mee moet kunnen doen. En dat de overheid helpt waar dat niet lukt.
We willen een stad waarin iedereen zichzelf kan zijn en kansen krijgt – Anouk Erkelens, beleidsadviseur samenleven Rotterdam
Dat doet de overheid met wetten, gaf Roscam Abbing aan. Hij erkende echter dat er meer moet gebeuren. Daarom faciliteert zijn ministerie onder meer met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) lokale projecten waarbij mensen elkaar ontmoeten. ‘Dat klinkt een beetje als theedrinkende softies. Maar het werkt’, zo reageerde wethouder Torunoglu. ‘Je kunt als overheid wetten bedenken en beleid vormgeven, maar als er lokaal geen dialoog tussen de verschillende groepen is dan bloedt alles dood. Ik heb heel veel identiteiten, maar ik ben vooral ook Eindhovenaar. Die overeenkomst moet stadgenoten verbinden.’
Na een ‘Inclusiequiz’ met lastige vragen had gastheer Sadeghi nieuwe gesprekspartners. Anouk Erkelens vertelde over haar ervaringen als beleidsadviseur samenleven in Rotterdam en over ‘Relax. Dit is Rotterdam’. Dat is een actieprogramma om te komen tot ontspannen samenleven in een stad die gekarakteriseerd wordt door diversiteit. ‘We willen een stad waarin iedereen zichzelf kan zijn en kansen krijgt.’
Prioriteitenlijstje
Najoua Benali (bestuursadviseur inclusie in Arnhem) waarschuwde niet te veel in het stadhuis te bedenken. ‘Het gaat er niet om wat er volgens de gemeente moet. Het gaat er om dat je als gemeente luistert naar de inwoners die vinden dat het anders moet.’ Dat was veel in Arnhem. Heel veel. En dus maakten ze een prioriteitenlijstje. ‘Alles tegelijk is gewoon niet realistisch’, aldus Benali.
Weet voor wie je je inclusieve lokale beleid maakt – Ali Rabarison, directeur beleid inclusieve samenleving VNG
Ken je gemeente, verdiep je in je inwoners: wie heb je voor je, wat zijn de issues die spelen? Ali Rabarison, directeur beleid inclusieve samenleving bij de VNG, sprak aan het einde van de talkshow vol lof over gemeenten die hun bevolking goed in kaart hebben en monitoren, soms in samenwerking met universiteiten. ‘Elke stad heeft een ander DNA. Weet voor wie je je inclusieve lokale beleid maakt. Anders ga je vaagheid organiseren.’
Inclusief lokaal beleid vormgeven is makkelijker gezegd dan gedaan, schreef KIS al in de uitnodiging voor de digitale talkshow. Dat onderstreepte woordkunstenaar Atta de Tolk die de eerste show afsloot: ‘Schreven we inclusie maar met een ‘K’, want het blijkt een hele klus.’
De eerste uit een reeks
Deze online bijeenkomst was de eerste van een reeks van vier die KIS organiseert in het najaar en de winter van 2020. In elk ervan komt een ander facet van inclusief lokaal beleid aan bod. De volgende ‘bijeenkomsten’ zijn gepland op: