Armoede, schulden en gezondheid zijn nauw met elkaar verweven. Mensen met geldzorgen kampen vaak met langdurige stress met als gevolg lichamelijke en psychische gezondheidsklachten. Ze komen daardoor bij de huisarts met klachten waar niet altijd een direct aanwijsbare medische oorzaak voor is. Wat kan de huisarts doen en wat levert dat op? Onderzoeker Monique Stavenuiter deed hier onderzoek naar samen met Karen Hosper en Sanne Niemer van Pharos, en schreef een artikel in Sociaal Bestek.
In wijken met veel sociale en gezondheidsproblemen staan de huisartsenzorg en het sociaal domein onder druk. We zien echter ook steeds meer voorbeelden waarin zorg en sociaal domein elkaar opzoeken om deze complexe problematiek integraal aan te pakken. In het nieuwe Integraal Zorgakkoord (IZA) staat samenwerking tussen zorg en sociaal domein genoemd als belangrijke opdracht om tot meer passende zorg te komen en daarmee ook de zorgkosten en de werkdruk van onder meer huisartsen te verlagen. De aanpak die we hebben onderzocht sluit aan op deze beweging en is een voorbeeld van hoe huisartsen en sociale wijkteams kunnen samenwerken bij patiënten met financiële problemen.
Financiële stress en gezondheidsklachten
Wanneer mensen langdurig financiële problemen hebben kan dit leiden tot chronische stress. Deze vorm van ongezonde stress verhoogt het risico op allerlei klachten: van rugklachten en slaapproblemen tot chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten en diabetes. De huisarts is vaak de eerste persoon bij wie mensen hulp vragen wanneer zij fysieke en mentale klachten hebben. De ervaring leert dat behandeling van de klachten vaak weinig oplevert zolang er geen aandacht is voor de onderliggende oorzaken.
Verwijzen
De huisarts of praktijkondersteuner (POH of POH-GGZ) heeft de taak de patiënt te verwijzen naar passende hulpverlening in het sociaal domein als er meer aan de hand is dan medische klachten. De huisarts speelt ook een belangrijke rol bij het signaleren van financiële problemen. Het tijdig signaleren van financiële problemen (en doorverwijzen naar passende ondersteuning) kan verergering van de gezondheidsklachten voorkomen. Dat is goed voor de patiënt, maar ook voor de huisarts zelf, want preventie en vermindering van klachten kunnen op de langere termijn bijdragen aan verlaging van de werkdruk van huisartsen. Ook zal een tijdige aanpak van financiële problematiek kunnen bijdragen aan het verminderen van de (extra) belasting van de gezondheidszorg.
Onderzoek
Voortbouwend op eerder onderzoek onderzochten we een aanpak waarin huisartsen financiële problemen bij hun patiënten signaleren en bespreekbaar maken. Dit hebben we uitgevoerd in twee huisartsenpraktijken in Arnhem. In het rapport ‘Eerder uit de schulden: samenwerking rond financiële problemen bij patiënten in de huisartsenpraktijk‘ brengen we in kaart welke rol de huisarts zou kunnen spelen bij het signaleren van financiële problemen.
Download het artikel als pdf om verder te lezen