Bij complexe scheidingen is vaak sprake geweest van huiselijk geweld tijdens de relatie. Onveiligheid blijft in veel gevallen doorgaan na de scheiding, zeker als er gedurende de relatie sprake was van een patroon van dwingende controle of intieme terreur. Toch spelen huiselijk geweld en intieme terreur een veel te kleine rol bij beslissingen rond scheiding, omgang en gezag, blijkt uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut. Waar veiligheid van het kind én slachtoffer-ouder voorop zouden moeten staan, ligt in de praktijk de nadruk op gelijkwaardigheid van beide ouders en hun recht op omgang.
Uit eerder onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut kwamen al signalen naar voren dat de rechter te weinig rekening houdt met huiselijk geweld en veiligheid bij zaken rond complexe scheidingen. We onderzochten daarom: in hoeverre is veiligheid van (vaak) vrouwen en kinderen in beeld bij rechterlijke beslissingen over scheiding, gezag en omgang? Dit werd gedaan vanuit het perspectief van (familierecht)advocaten, die we bevroegen via een vragenlijst. Ook gingen we in gesprek met rechters, en medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis, vrouwenopvang en Centrum Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Filomena.
Niet vanzelfsprekend
Als er sprake is van huiselijk geweld, is het niet vanzelfsprekend dat rechters dit meewegen in de beslissing omtrent zorg, omgang en gezag, blijkt uit het onderzoek. Dit hangt samen met het uitgangspunt dat ouders gelijkwaardig zijn, beide ouders evenveel recht hebben op contact met het kind, en dat de blik op de toekomst moet zijn gericht.
Risicoscreeningsinstrumenten die helpen om een inschatting te maken van de aard en ernst van het huiselijk geweld, worden nauwelijks gebruikt door de rechtbank. Als er al aandacht is voor veiligheid, gaat dit alleen om de veiligheid van het kind, en niet om dat van de ouder die slachtoffer is van huiselijk geweld of dwingende controle. Hierbij wordt de impact van het geweld tegen de ouder op de veiligheid van het kind nauwelijks meegewogen. Ook opvoedingsvaardigheden krijgen nauwelijks aandacht.
Aanbevelingen
Het Verwey-Jonker Instituut doet in het onderzoek twee voorstellen om hier verbetering in te brengen. Ten eerste pleiten we ervoor dat alle juridische professionals en bepaalde hulpverleners zoals mediators worden geschoold op het thema huiselijk geweld. Daarnaast zou er een beter toetsingskader ingevoerd moeten worden, waardoor rechters verplicht worden huiselijk geweld expliciet mee te wegen in hun beslissingen.