De inclusieve samenleving is als een feestje. Je nodigt statushouders uit om te komen: dat is stap 1. Maar vraag je hem of haar vervolgens ook ten dans? Mag hij of zij echt meefeesten?
Die vraag stelde Ruud Antonius (voorzitter netwerk wereldburgers van de FNV) op het podium voor een volle zaal belangstellenden voor de jaarbijeenkomst van Kennisplatform Inclusief Samenleven. Het thema van de bijeenkomst in het Haagse The Student Hotel was ‘Samen werken, samen leven’.
**
Werk leidt tot ontplooiing en ontmoeting. En werk wordt vaak gezien als de motor voor de integratie en participatie van vluchtelingen en andere nieuwkomers. Als belangrijke stap dus richting een succesvolle, mooie samenleving die welkom heet en nieuwkomers kansen biedt.
Stappen in die richting gaan allerminst vanzelf, weet ook Michaël van Straalen (adviseur MKB Nederland, voormalig voorzitter). Hij zet zich al twintig jaar in voor een samen levende samenleving, maar erkende op de jaarbijeenkomst ‘soms best ontmoedigd te raken’.
Er zijn genoeg zorgelijke berichten over discriminatie bij uitzendbureau’s, de hoge jeugdwerkloosheid van allochtonen en achterstanden van statushouders op de arbeidsmarkt.
Melk & Dadels
Daarom wees Saskia Keuzenkamp, directeur Kennis en innovatie Movisie/KIS op het goede nieuws dat er ook is: zoals de Libris Literatuurprijs voor het boek ‘Onzichtbaar’ van Murat Isik en de theatervoorstelling ‘Melk & Dadels’ van regisseur Daria Bukvić.
De onderwerpen die Isik en Bukvić behandelen, komen overeen met de thema’s van KIS, stelde Keuzenkamp. ‘Zij doen dat met humor, wij als kennisplatform misschien wat saaiig. Maar uiteindelijk draagt alles bij aan de discussie, het zorgt ervoor dat dit belangrijke onderwerp op de agenda blijft.’
En dat is nog steeds hard nodig, had dagvoorzitter en voormalig Kamerlid Tanja Jadnanansing, vlak daarvoor geconstateerd. ‘Soms denk je wel eens: we praten er al zolang over, het wordt tijd dat we wat gaan doen. Aan de andere kant zie je dat het gesprek over statushouders, over welkom heten en mee mogen doen, in deze tijden moeizamer gaat.’
Productief maken
‘Ons uitgangspunt is dat de samenleving die haar diversiteit productief weet te maken, uiteindelijk de beste papieren voor de toekomst heeft’, betoogde Hans Boutellier, wetenschappelijk directeur Verwey-Jonker Instituut/KIS. Eenvoudig is dat niet, zo voegde hij er snel aan toe. ‘Diversiteit productief maken, vraagt om een maatschappelijke context die meewerkt. En daar ontstaan vaak de problemen.’
In politiek en samenleving domineert momenteel een houding van ‘een baan zoeken en verder normaal doen’. Dat blijkt niet erg realistisch, gezien de hogere werkloosheidscijfers voor mensen met een migratieachtergrond. Niet realistisch dus, maar volgens Boutellier ook beledigend.
‘Normaal doen’ is vooral een machtsuitspraak, stelt Boutellier. Iedereen die anders is, hoort er niet bij. Door zoiets te zeggen, neem je het risico groepen mensen tegen elkaar uit te spelen. Boutellier waarschuwt voor zo’n samenleving, met strijdvaardigheid rond identiteiten. ‘Het gevecht om wie we zijn, is in volle gang. Dat varieert van white power tot salafisme. We zien allerlei vormen van orthodoxie en radicalisering, zowel religieus als seculier.’
Wouter en Walid
Minister Wouter Koolmees nam het jaarbericht van KIS in ontvangst en hield een toespraak. ‘Als minister van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Integratie, zet ik mij in voor een arbeidsmarkt, waar je niet wordt beoordeeld op je afkomst en iedereen een rechtvaardige kans krijgt. Of je ouders nou in Casablanca of zoals die van mij in Capelle aan den IJssel zijn geboren. Dit kabinet staat voor gelijke rechten, gelijke plichten, gelijke kansen, in gelijke gevallen voor alle Nederlanders. Of je nou Walid of Wouter heet’.
**
De minister maakt, zo beloofde hij maandagmiddag, werk van discriminatie op de arbeidsmarkt en zorgt met het nieuwe programma ‘Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt’ voor een verbetering van de arbeidsmarktpositie van Nederlanders met een migratieachtergrond. De volledige toespraak van minister Koolmees is hier te vinden.
Het gaat bij ‘samen werken, samen leven’ om de juiste attitude, om positieve, inspirerende woorden ook. Dat is de kracht van taal. Een kracht die de uit Syrië afkomstige woordkunstenaar Atta de Tolk beheerst. Hij vatte de bijeenkomst prachtig samen, met onder meer:
‘Wie is binnengelaten
wordt niet buitengesloten
gelukkig is het warm vandaag
en staan alle deuren open’
Lees meer over de jaarbijeenkomst op de website van Kennisplatform Inclusief Samenleven..