Er moet snel meer aandacht komen voor de gevolgen van de coronacrisis voor (ongeboren) baby’s en jonge kinderen tot twee jaar. Door de crisis ontstane stress bij een zwangere vrouw kan bijvoorbeeld op haar ongeboren kind worden overgedragen en leiden tot levenslange schade. Die waarschuwing komt van hoogleraar vroege ontwikkeling en gezondheid Tessa Roseboom van de Universiteit van Amsterdam. Het Verwey-Jonker Instituut deed in samen met de Bernard van Leer Foundation onderzoek naar de impact van corona op 0 -2 jarigen.
De eerste resultaten van onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, onderstrepen die noodzaak. Het instituut werkte hiervoor samen met de Bernard van Leer Foundation, een fonds voor ontwikkeling en rechten van jonge kinderen. Onderzoekers spraken afgelopen tijd meerdere sleutelfiguren bij ministeries, GGD, kinderopvang en verloskundige zorg over de effecten van de eerste coronagolf op jonge gezinnen. ‘Meer gezinnen zijn kwetsbaar geworden door toegenomen stress, onzekerheid over werk en het wegvallen van bijvoorbeeld oppashulp van opa’s en oma’s’, vat Onno de Zwart, algemeen directeur van het Verwey-Jonker Instituut, de eerste resultaten samen. ‘Ook zijn niet alle hulpvoorzieningen goed toegankelijk gebleken.’
Eerste duizend dagen
En dat baart De Zwart zorgen. ‘De eerste duizend dagen van het leven van een kind zijn cruciaal voor zijn of haar toekomst. We weten uit eerdere onderzoeken dat jonge kinderen door zo’n crisis met levenslange effecten op hun fysieke en mentale gezondheid te maken kunnen krijgen.’ En dus moet volgens hem alles erop gericht zijn jonge kinderen niet het kind van de rekening te laten worden. Hoogleraar Tessa Roseboom, die twee jaar geleden het boek De eerste 1000 dagen publiceerde, beaamt: ‘Die dagen zijn het fundament voor een kind. We weten bijvoorbeeld dat kinderen uit de hongerwinter tijdens de oorlog – ook een crisis – vaker hart- en vaatziekten kregen als gevolg van ondervoeding.’
De eindresultaten van het onderzoek komen pas volgende maand naar buiten, maar volgens De Zwart is al wel duidelijk dat met name in de geboortezorg veel meer aandacht nodig is. ‘Voor de crisis informeerden verloskundigen bij zwangere vrouwen veel meer naar de sociale situatie. Dat contact wat tijdens de eerste lockdown noodzakelijkerwijs veelal vervangen door videobellen waar vooral naar de medische situatie aan de orde komt. We zien die tendens ook terug in de kraamzorg en bij gynaecologen.’
Initiatief
De Zwart en Roseboom pleiten ervoor dat de rijksoverheid initiatief neemt om bij partijen als de jeugdgezondheidszorg en kinderopvang specifiek meer aandacht te vragen voor gezinnen met jonge kinderen. En een jonge ouder die gestresst nieuw werk zoekt moet bijvoorbeeld zijn kind extra uren naar de kinderopvang kunnen brengen, vindt De Zwart. ‘Zo kan het kind zich blijven ontwikkelen met leeftijdgenoten.’ En een buurman of familielid kan ook helpen door jonge gezinnen te vragen hoe het met ze gaat, tipt hij.
Sinds 2018 stimuleert het ministerie van Volksgezondheid via het actieprogramma Kansrijke start de aandacht voor fysieke en mentale gesteldheid van jonge kinderen. Het programma, waarin organisaties op lokaal niveau samenwerken, draait inmiddels in bijna alle Nederlandse gemeenten. ‘We moeten zorgen dat zij hun werk kunnen blijven doen en niet alle energie in de zorg gaat naar de bestrijding van corona’, besluit Rooseboom.