De sociale impact van de coronacrisis is groot. De overheid moet onderzoeken of de schulden van kwetsbare groepen vaker kunnen worden kwijtgescholden, stelt een tijdelijke adviesgroep onder leiding van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Ook Hans Boutellier nam deel aan de adviesgroep, die op zondag 17 mei haar verslag aan het kabinet aanbood.
Arme gezinnen, zzp’ers, laaggeschoolden, statushouders, mensen met een beperking, statushouders en dak- en thuislozen raken door de coronacrisis in zwaar weer, staat in het rapport. Er zijn veel schrijnende signalen in gemeenten van gezinnen onder druk, kinderen met groeiende (leer) achterstanden, jongeren met gebrek aan toekomstperspectief, extreme eenzaamheid onder ouderen en toenemende bestaansonzekerheid voor grote groepen burgers.
De adviesgroep wijst erop dat al kwetsbare groepen hard worden geraakt en dat er door de coronacrisis nieuwe kwetsbare groepen ontstaan. Zij pleit voor een breed schuldenoffensief om te voorkomen dat schulden zich opstapelen.
Veerkracht
Tegelijkertijd is er veerkracht, constateert de tijdelijke adviescommissie. Mooie initiatieven en samenwerkingsverbanden schieten als paddenstoelen uit de grond. De investering van gemeenten en partners in het lokaal samenwerken, dicht bij en met inwoners samen, werpt zijn vruchten af. De kunst zal zijn om steun te bieden en tegelijkertijd de regie van mensen over hun eigen leven te versterken. Bestuur en overheid zullen zich onvermijdelijk over de meest kwetsbaren willen ontfermen maar ook de maatschappelijke vindingrijkheid en veerkracht willen belonen.
Wetenschappelijke inzichten
De Tijdelijke Werkgroep Sociale Impact van het Coronavirus is opgericht om vanuit lokale kennis en ervaringsdeskundigheid en wetenschappelijke inzichten op korte termijn het kabinet en het lokaal bestuur te voeden met inzichten en aandachtspunten gericht op 1) het verzachten van de effecten van de crisis op kwetsbare burgers en 2) de versterking van de sociale stabiliteit en veerkracht in gemeenten.
De adviesgroep die onder leiding van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema de afgelopen maanden bij elkaar kwam, bestond verder uit: Paul Depla (burgemeester Breda, voorzitter G40) Leonard Geluk (directeur VNG), Kim Putters (directeur SCP), Hans Boutellier (Verwey-Jonker Instituut, bijzonder hoogleraar VU) en Micha de Winter (emeritus hoogleraar Universiteit van Utrecht). Bij de besprekingen zijn ook de ministers Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) aanwezig geweest om goede kennisuitwisseling te bevorderen.
Routekaart
De werkgroep belicht in het zondag aan het kabinet aangeboden verslag drie inzichten die zij van belang acht bij de verdere besluitvorming over de routekaart naar herstel van deze crisis:
- De ontferming over bestaande en nieuwe kwetsbare groepen,
- Het versterken van de samenwerking tussen overheden en lokale coalities,
- Het geven van regie over eigen leven aan alle burgers en met name aan jongeren.
Er gaat speciale aandacht uit naar jongeren – een grote groep die in de altijd al kwetsbare bloei van hun leven beperkt is in zijn mogelijkheden, op school of recreatief, en geroepen is tot solidariteit met ouderen en het afzien van intensief sociaal contact. Jonge kinderen zullen stress van hun ouders ervaren, voor ‘onvindbare’ kinderen dreigt serieuze leerachterstand, kwetsbare meisjes kunnen vatbaarder zijn voor manipulatie en misbruik. Het zijn stuk voor stuk groepen die speciale aandacht behoeven, aldus de adviesgroep.
Voor het herstel van de samenleving zijn binnen de nationale kaders eerst en vooral de gemeenten aan zet. Het komt erop aan de veerkracht en het lerende vermogen van de samenleving optimaal te benutten.