Op bestaande stadswijken komen allerlei beleidsopgaven af: van de energietransitie en de woningbouwopgave tot de opvang van statushouders en de instroom van zorghuurders. Hoe kunnen dergelijke ontwikkelingen worden benut om het leefklimaat van wijken te verbeteren, bijvoorbeeld door vergroening, nieuwe voorzieningen, betere bereikbaarheid en meer sociale cohesie? Het Verwey-Jonker Instituut onderzocht of de Sociale Effecten Rapportage (SER) kan helpen om inzicht te krijgen in de effecten van dergelijke opgaven op de fysieke en sociale structuur van wijken.
De SER is een instrument gebaseerd op de Social Impact Assessment, een methode die in het buitenland wordt gebruikt om de sociale effecten van grote projecten in kaart te brengen. In de verkenning, uitgevoerd in opdracht van de gemeente Den Haag en de Gebiedscoöperatie Wijk 25 uit de wijk Mariahoeve/Marlot, is de SER benaderd als een ontwerpend instrument. In deze ‘Ontwerpende SER’ onderzoeken gemeente, bewoners en andere belanghebbenden in een participatief proces samen hoe gebiedsgerichte plannen kunnen bijdragen aan het leefklimaat in de wijk. Naast technische en methodologische haalbaarheid (op basis van literatuuronderzoek) is gekeken naar de politieke en maatschappelijke haalbaarheid van een ontwerpende SER (op basis van interviews).
De ‘Ontwerpende SER’ is waardevol om aandacht te vestigen op de mogelijke effecten van maatregelen, blijkt uit deze verkenning. Met het instrument kunnen verschillende opties worden afgewogen en onderbouwde beleidskeuzes worden gemaakt. Bovendien helpt het instrument om participatie bij gebiedsgerichte plannen structureel te organiseren, in plaats van ad hoc en achteraf. Voorwaarde is wel dat het instrument op maat wordt gemaakt voor toepassing in een bestaande wijk. Ook is het essentieel dat het instrument zowel ambtelijk als bestuurlijk wordt omarmd. De rapportage bevat hiervoor concrete aanbevelingen.