Toekomstverkenning Leven met beperkingen in 2050

In opdracht van de directie Langdurige zorg van het ministerie van VWS ontwikkelde het Verwey-Jonker Instituut een toekomstverkenning voor de gehandicaptenzorg. We onderzochten hoe Nederland er in 2050 uit kan zien en hoe dit het leven van mensen met een beperking kan beïnvloeden.

Het onderzoek bestaat uit een literatuurstudie en vier scenario’s, gebaseerd op gesprekken met mensen met beperkingen en experts uit de zorg. De literatuurstudie richt zich op demografische, technologische, sociaaleconomische en sociaal-culturele ontwikkelingen tot 2050.

Belangrijkste bevindingen uit de literatuurstudie:

1. Demografische veranderingen: Meer hoogopgeleiden, vergrijzing, krimpende beroepsbevolking, en toenemende diversiteit.
2. Sociaaleconomische veranderingen: Beperkte economische groei, toenemende flexibilisering.
3. Technologische vooruitgang: Digitalisering en technologisering van werk en dagelijks leven.
4. Sociaal-culturele veranderingen: Sneller tempo in de samenleving, grotere druk op zorg en mantelzorg, en groeiende kwetsbare groepen.

Op basis van de literatuurstudie identificeren wij twee kernonzekerheden voor 2050:

1. Adoptie van technologie: Onzekerheid over hoe technologie het leven van mensen met beperkingen zal beïnvloeden.
2. Mate van solidariteit: Onzekerheid over de maatschappelijke steun voor mensen met beperkingen.

Op basis van deze kernonzekerheden zijn vier scenario’s ontwikkeld. Dit zijn geen voorspellingen, het zijn eerder schetsen van plausibele toekomsten gebaseerd op trends en onzekerheden. Deze scenario’s kunnen beleidsmakers en betrokken helpen om keuzes te maken om zo de toekomst mede vorm te geven.

In de scenario’s gaan we specifiek in op hoe het leven van mensen met een beperking in zes leefdomeinen er uit zou kunnen zien: maatschappelijke participatie, zorg en ondersteuning, mobiliteit en vervoer, wonen en leefomgeving, scholing en ontwikkeling, en werk en dagbesteding.

Vier scenario’s:

1. Melodie van privilege: Snelle technologische adoptie, maar afgenomen solidariteit.
2. Harmonie met hightech: Snelle technologische adoptie en toegenomen solidariteit.
3. Solo in stilte: Beperkte technologische adoptie en afgenomen solidariteit.
4. Symfonie van samenwerking: Beperkte technologische adoptie en toegenomen solidariteit.