Met het programma ‘Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt’ (VIA) van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt, binnen acht pilotthema’s, onderzocht wat werkt om de arbeidsmarktpositie van mensen met een niet-westerse migratieachtergrond in Nederland te verbeteren. De VIA-pilot van de gemeente Enschede is één van de pilots binnen het pilotthema ‘Intensieve begeleiding van langdurig werklozen’. Het Verwey-Jonker Instituut deed onderzoek naar deze pilot.
We brachten de pilot aanpak in kaart en we onderzochten de ontwikkelingen in participatie van deelnemers. Ook deden we onderzoek naar de effecten van de pilot op deelnemers, en de (door professionals en deelnemers) ervaren werkzame elementen van de pilot.
Voor dit onderzoek gebruikten we verschillende onderzoeksmethoden: een documentstudie, een vragenlijstonderzoek onder deelnemers en een controlegroep (op verschillende meetmomenten), (groeps)interviews met professionals, en individuele interviews met deelnemers.
Hoewel uit het onderzoek is gebleken dat (sommige) deelnemers inderdaad stappen zetten – bijvoorbeeld op gebied van gezondheid, of door een taaltraject te volgen om de beheersing van de Nederlandse taal te verbeteren – vormt dit echter onvoldoende aanleiding om te concluderen dat de VIA-pilot effectief is geweest, als het gaat om het bevorderen van participatie. Uit de gesprekken met professionals en deelnemers zijn daarnaast verschillende elementen van de VIA-aanpak naar voren gekomen die als werkzaam zijn ervaren: de persoonsgerichte benadering zonder druk; het opbouwen van een vertrouwensband (onder andere door regelmatig contact); en het wijkgericht werken door korte lijnen tussen professionals en laagdrempelig contact met cliënten.
Tot slot formuleren we een aantal aanbevelingen voor de gemeente Enschede en voor het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kader van het programma ‘Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt’.
Deze omvatten onder andere: het belang van bewustzijn als gemeente van de diversiteit binnen de groep mensen met een migratieachtergrond en een lange afstand tot de arbeidsmarkt, en het belang van een op de persoon passende bejegening en aanbod; het belang van een vast contactpersoon die domeinoverstijgend (breder dan werk en participatie alleen) kijkt naar wat de persoon nodig heeft; en het belang van bespreekbaar maken met de werkzoekende van ervaren discriminatie.