Voor veel inwoners voldoen New Towns nog aan het oorspronkelijke ideaal van ruime woningen, dicht bij de stad. Maar dit ideaal staat onder druk. Deels is dit concreet zichtbaar, bijvoorbeeld door achterstallig onderhoud en lage woonaantrekkelijkheid. Maar er is ook sprake van sluimerende problematiek met uitdagingen zoals armoede, lage leefbaarheid, onveiligheid en gebrekkige sociale cohesie. Dit verkennende onderzoek naar zeven New Towns laat zien dat deze steden te maken hebben met unieke problematiek die vraagt om landelijke aandacht.
Ruim een miljoen Nederlanders woont in een van de New Towns – nieuwe steden als Almere, maar ook bestaande kernen die destijds een groeisprong doormaakten, zoals Capelle aan den IJssel, Purmerend, Zoetermeer, Nieuwegein, Nissewaard en Helmond. Doordat deze New Towns in een kort tijdsbestek zijn gebouwd met een specifieke visie, functioneren ze anders dan veel organisch gegroeide steden. De wijken die in de jaren 70 en 80 in korte tijd gebouwd zijn, worden nu ook gelijktijdig sleets. Om sociale en fysieke achteruitgang in de New Towns te voorkomen, is tijdig beleidsmatig ingrijpen nodig.
Wat is een New Town?
Vijftig jaar geleden werden in Nederland compleet nieuwe steden ontworpen en groeiden kleine dorpen uit tot middelgrote steden. Ze worden ook wel New Towns genoemd. Met name jonge – aanstaande – gezinnen uit de middenklasse verlieten de grote stad voor een huis met een tuin en voorzieningen voor hun kinderen. Ruim een miljoen Nederlanders woont tegenwoordig in een New Town.
Uitdagingen voor New Towns
De woonaantrekkelijkheid in deze steden staat onder druk. Verhuizen naar een New Town is steeds minder een positieve levenskeuze. Veel mensen kiezen voornamelijk voor een New Town vanwege de betaalbaarheid van de woningen. Bovendien trekken inwoners weg die het zich kunnen veroorloven, terwijl mensen met minder keuzes blijven. Dit proces van selectieve migratie werkt verschillende problemen in de hand:
- Een broze sociale cohesie
- Een lage leefbaarheid- en veiligheidsscore
- Minder ontwikkelingsmogelijkheden voor de jeugd
- Lage arbeidsparticipatie en minder bestaanszekerheid
Wat biedt deze publicatie?
Deze publicatie biedt inzichten in de specifieke problematiek van de New Towns. Naast een analyse van de huidige uitdagingen geven we concrete aanbevelingen en handvatten voor actie. Ingrijpen is nodig om de New Towns meer toekomstbestendig te maken. Betrokken gemeenten kunnen dit echter niet alleen. Er spelen complexe problemen die specifieke beleidsdomeinen overstijgen en die mede het gevolg zijn van sociaaleconomische ontwikkelingen en landelijke beleidskeuzes. Het ombuigen van de historisch gegroeide ruimtelijke en sociale scheefgroei, vergt daarom ook inzet op rijksniveau. Een Nationaal Programma New Towns kan deze gemeenten ondersteunen in de aanpak van hun gedeelde problematiek.
Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door WijkWijzer en gemaakt in opdracht van de New Town Alliantie en het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK).